Elmina, het grootste slavenfort van Afrika

Maar Elmina is meer dan dat, het wordt ook gezien als de laatste Nederlandse Afrikaanse kolonie, waarvan in 1871 met enige weemoed afscheid werd genomen.

Elmina werd al door de West-Indische Compagnie tevergeefs belegerd in 1625. In 1637 zou het, op bevel van Johan Maurits van Nassau-Siegen (1604-1679), bekend van het Mauritshuis, definitief worden veroverd en uitgebouwd. Net als in de Portugese periode werd het een 'handelskantoor' en niet het begin van een uitgebreidere kolonisatie, slaven werden aangeboden en niet, zoals vaak wordt beweerd, 'actief' geronseld. Over het dagelijks leven en handel in Elmina weten we iets dankzij onder meer Willem Bosman (geb. 1672), opperkoopman van de WIC van 1687 tot 1701. In zijn tijd werd het gebied 'Guinese Goud-, Tand en Slavenkust' genoemd. Ooit begon men met de handel in goud en eindigde met de handel in slaven.

In Elmina verbleef ook de zwarte dominee Jacobus Capitein (1717-1747), die op Bijbelse gronden de slavenhandel zou goedkeuren, hij kreeg als bijnaam 's Heeren Slaaf.

De bekende patriot Herman Willem Daendels (1762-1818), beroemd onder meer door de aanleg van de Grote Postweg (aangelegd in 1808) op Java als gouverneur-generaal van Oost-Indië, zou na Waterloo weggepromoveerd worden naar Elmina. Hij zou het moordende klimaat niet overleven, net als zo vele anderen natuurlijk. Mogelijk is hij al op het idee gekomen om onder de lokale bevolking mannen te werven voor dienst in het "KNIL", de Belanda Hitam oftewel 'Zwarte Hollanders' genoemd. De Zwarte met het witte hart, roman van Arthur Japin, beschrijft het leven van twee zwarte prinsen die als onderpand in Nederland zouden belanden. Vanuit Indië zouden sommigen weer terugkomen naar Elmina en omstreken en daar de Batiks kleding introduceren, nog steeds een belangrijk Helmonds (imitatie) exportartikel.

De aanloop tot de laatste Nederlandse agressieoorlog, die tegen het onafhankelijke sultanaat Atjeh, zou een einde maken aan de Nederlandse koloniale bezitting Elmina, verkocht voor dfl 47.000,= aan de Britten.

De lezing wordt gegeven door Aad Engelfriet (1950). Engelfriet is cultureel-historisch reisleider, stadsgids en docent.