Over de parallel toen-nu...

Een wereld die werd beheerst door tegenstellingen, dat is de teneur van het voorgaande. De 'Eeuwwende 1900' is een periode geweest waarin het chaos-besef sterk aanwezig was. De zekerheid die het liberalisme aanvankelijk uitstraalde, bleek geen hecht fundament te hebben. Waar vrede binnen handbereik leek te zijn, had bewapening de hoogste prioriteit. Waar men enerzijds dacht de beschaving te brengen in verre streken, werd anderzijds duidelijk dat ook koloniale volken eigen rechten hadden die zij desnoods zouden opeisen. Het liberale vrije ondernemerschap bracht rijkdom en bedrijvigheid voort op een schaal die de wereld nog nooit had gezien. Maar tezelfdertijd riep dit stelsel grote armoede en een toenemende invloed van de overheid op het openbare leven op. Wat decennia lang rotsvaste wetenschappelijke zekerheid had geleken, bleek onder te kunnen gaan in subjectivisme en verwarring. Snelheid was het sleutelwoord van deze maatschappij geworden. Kunststijlen wisselden elkaar of in een recordtempo, de wereld kwam door de telegrafie dagelijks tot op de deurmat....
Fragment uit 'Eindtijd of nieuw begin. De wereld op het breukvlak van twee eeuwen', L.J. Dorsman, Bureau Studium Generale van de Universiteit Utrecht, juni 1993.