Gouda tolerant? Lezing Agnietenconvent door Carl Dijkstra

Nederland heeft een lange traditie als het om tolerantie gaat: ooit vond de filosoof Descartes hier een veilig heenkomen, net zoals de Antwerpse protestanten en de Portugese joden. Maar meer en meer ervaren we op dagelijkse basis dat deze tolerantie ter discussie staat. Verruwing van het maatschappelijk debat, de intrede van ‘alternatieve waarheden’, als ook allerlei vormen van (religieus) extremisme dagen de lang bevochte tolerantie uit. Wellicht is dat in tijden van maatschappelijke onrust niet ongewoon, maar de prijs is hoog: waar tolerantie afneemt, daalt ook de onderlinge saamhorigheid en het vertrouwen. Stad en platteland staan tegenover elkaar, ‘millennials’ tegenover ‘boomers’. Hoe het tij te keren?

Mr. drs. C.M. Dijkstra zal betogen dat we het wiel gelukkig niet opnieuw hoeven uit te vinden. Juist in Gouda beleefde de Brief over tolerantie van de Britse filosoof John Locke (1632-1704) zijn eerste druk. Hoewel Locke zijn brief primair schreef om godsdiensttwisten in goede banen te leiden, is zijn meesterwerk in tijden van hevige polarisatie meer dan actueel. Locke doet ons namelijk een aantal handreikingen en preludeert tevens op ‘de paradox van tolerantie’, een term die later gemunt is door Karl Popper (1902-1994). 

Carl Dijkstra zal spreken over ‘de gesloten samenleving en zijn vrienden’ (parafrasering K. Poppers De open samenleving en zijn vijanden). Aan de hand van Locke en Popper stelt Carl Dijkstra ons de vraag welke voorwaarden, maar ook welke grenzen aan tolerantie moeten worden verbonden om de democratische rechtsstaat weerbaar te houden

Carl Dijkstra studeerde filosofie en fiscaal recht en doceert nu ‘recht en ethiek’ aan de Haagse Hogeschool.