Lezing op 4 maart 2024 over het slavernijverleden van Gouda
Op 4 maart a.s. zullen Romana Negrón, Roxana Chandali en Ruud Stam in sociëteit Concordia, Westhaven 27, een lezing verzorgen over het slavernijverleden van Gouda. De lezing - die wordt georganiseerd door de historische vereniging Die Goude - begint om 20.00 u en is vrij toegankelijk.
Het Herdenkingsjaar Slavernijverleden (1 juli 2023 - 1 juli 2024) staat stil bij de afschaffing van de slavernij is de Nederlandse koloniën in de Oost en de West. Welke rol hebben de stad Gouda en haar inwoners bij het koloniaal en slavernijverleden gehad? Veel Gouwenaars hebben dienst genomen bij de Verenigde Oost-Indisxhe Compagnie (VOC) en de West-Indische Compagnie (WIC). Goudse regenten bekleedden namens de stad Gouda bewindhebbersposten bij deze compagnieën, waren (mede)eigenaren van plantages, profiteerden van beleggingen of hadden belangen in de vorm van koloniale handel. Producten van de plantages, zoals koffie, thee, suiker en tabak vonden hun weg naar Goudse consumenten. En beroemde producten, zoals de Goudse pijpen en Goudse kaas volgden een omgekeerde route. Wie vandaag de dag door de stad loopt, ziet op tal van plekken sporen van deze geschiedenis, zoals het gedenkteken voor de gebroeders De Houtman in het Houtmansplantsoen, de woonhuizen van de Goudse elite aan de grachten en de panden waar voorheen koloniale producten werden verkocht.
In de lezing van 4 maart a.s. staan we op verschillende manieren stil bij het slavernijverleden. Eerst gaan we in op de internationale en nationale context van het slavernijverleden. Vervolgens zoomen we in op de Goudse betrokkenheid en op plantages en hun slaafgemaakten, en tot slot komt de rol van het typische Gooydse product van de tabakspijpen aan bod.
Ramona Negrón zal een lezing geven over het Nederlandse slavernijverleden. Vragen die aan bod zullen komen, zijn bijvoorbeeld vanaf wanneer de Nederlanders betrokken waren bij de slavenhandel en hoe die georganiseerd werd, maar ook hoe de slavernij eruitzag in de Nederlandse koloniën. We zien dat de betrokkenheid van Nederlanders bij dit verleden veel verder gaat dan het zijn van slavenhandelaar of planter. De laatste jaren reflecteren dan ook steeds meer families, gemeenten, provincies, financiële instituties, musea en andere instellingen op hun rol in dit verleden. Denk bijvoorbeeld aan Museum Van Loon (2019), Amsterdam (2020), De Nederlandsche Bank (2022) en - niet te vergeten - Gouda (2024).
Roxana Chandali gaat in op de betrokkenheid van de stad Gouda en de Goudse regenten bij slavenhandel en slavernij. Gouda had weliswaar geen eigen kamer van de VOC of de WIC, maar slaagde er wel in om buitengewone bewindhebbersposten te verwerven bij beide compagnieën. Hoe kreeg Gouda dat voor elkaar en wie waren de bewindhebbers namens Gouda? Ook zal er aandacht zijn voor de betrokkenheid van Goudse regenten bij slavenhandel en bezit van plantages en slaafgemaakten. En wat weten wij van het leven van deze slaafgemaakten? Tot slot wordt kort stilgestaan bij de verwevenheid van de Goudse economie met het koloniale verleden.
Ruud Stam, tot slot, zal in zijn lezing stilstaan bij de betekenis van de Goudse pijp voor de ruilhandel en de trans-Atlantische driehoekshandel. Goudse pijpen waren een belangrijk ruilmiddel om slaafgemaakten te kopen aan de kusten van West-Afrika. Ook belicht Ruud het gebruik van pijpen door de slaafgemaakten. Aan de hand van archeologische vondsten is een deel van de pijpenmakers die deze pijpen leverden, te achterhalen. Hoe en aan wie verliepen de leveringen van pijpen? Wat wisten de Goudse pijpenmakers over de bestemming van hun pijpen en wisten de werknemers in de pijpen makerijen waarvoor hun pijpen werden gebruikt?
Ramona Negrón is promovendus aan de universiteit Leiden, datacuratoe bij het Stadsarchief Amsterdam en redacteur bij Holland Historisch Tijdschrift . Ook is ze coauteur van het boek De grootste slavenhandelaren van Amsterdam. Ze is gespecialiseerd in vroegmoderne koloniale, maritieme en slavernijgeschiedenis.
Roxana Chandali studeerde af als historicus, jurist en bestuurskundige en rondde de opleiding voor Hoger Archiefmbtenaar af. Zij was vele jaren op uiteenlopende beleidsterreinen werkzaam bij diverse ministeries. Verder was zij projectleider voor een onderzoek naar het koloniaal en slavernijverleden van Gouda. Deze verkenning is uitgemond in de bundel Het koloniaal en slavernijverleden van Gouda. Een verkenning.
Ruud Stam is afgestudeerd als bioloog en is al ruim voor zijn pensionering pijpen gaan verzamelen en daarover artikelen gaan schrijven. In 2019 is hij gepromoveerd op de economische ontwikkeling van dw Nederlandse kleipijpennijverheid in de 17e en 18e eeuw. Ruud is voorzitter van de PKN en de Stichting voor Onderzoek Historische Tabakspijpen.
